1- نگاه سرچشمه گناه

يکي از مسائلي که ذکر آن در اين جا ضروري است مسأله«نگاه» است و اين که بسياري از فجايع و حتي قتل ها از يک نگاه شروع شد و مرحله به مرحله پيش رفت تا جايي که سبب نابودي شخصيت انسان و حتي نابودي شخص او گرديد، پس چه زن و چه مرد بايد از نگاه به نامحرم بپرهيزند چرا که نگاه ممتد و خيره سبب مي شود که در دل آن ها اثر کند و سبب نابساماني هايي در زندگي آن ها شود. عشق هايي کذايي همه از يک نگاه سرچشمه مي گيرد و لذا زندگي بر اساس اين عشق هاي کذايي سست و بي اساس است و به خاطر همين است که مي گويند: «نگاه تيري است سهمگين از ناحيه شيطان» که سبب از بين رفتن عواطف انساني شده و شيطان جايگزين آن مي گردد.

2- نگاه از نظر قرآن

وقتي که کتاب خدا، قرآن را مي گشاييم و در صدد جستجوي آيه حجاب برمي آييم اولين آيه اي که با آن مواجه مي شويم اين آيه مبارکه است که در قسمت هايي از آن مي فرمايد: «قل للمؤمنين يغضوا من ابصارهم... و قل للمؤمنات يغضضن من ابصارهن»[1] که جا دارد اين قسمت از آيات را به عنوان«آيات نگاه» مورد بررسي قرار دهيم زيرا که خداوند مي فرمايد: «به مؤمنان بگو چشم هاي خود را از نگاه به نامحرمان فرو گيرند... و به زنان با ايمان بگو چشم هاي خود را(از نگاه هوس آلود) فرو گيرند.»[2]

3- شأن نزول آيه

در شأن نزول آيه آمده است که از امام باقر(ع) نقل شده است که جواني از انصار در مسير خود با زني روبرو شد، چهره آن زن نظر و نگاه آن جوان را به خود جلب کرد و چشم خود را به او دوخت هنگامي که زن گذشت، جوان هم چنان با چشمان خود او را بدرقه مي کرد در حالي که راه خود را ادامه مي داد تا اين که وارد کوچه تنگي شد و باز هم چنان به پشت سرخود نگاه مي کرد ناگهان صورتش به ديوار خورد و تيزي استخوان يا قطعه شيشه اي که در ديوار بود صورتش را شکافت. هنگامي که زن گذشت، جوان به خود آمد و ديد خون از صورتش جاري است و به لباس و سينه اش ريخته! (سخت ناراحت شد) با خود گفت: به خدا سوگند من خدمت پيامبر مي روم و اين ماجرا را بازگو مي کنم. هنگامي که چشم رسول خدا(ص) به او افتاده، فرمود: چه شده است؟ و جوان ماجرا را نقل کرد، در اين هنگام جبرئيل، پيک وحي خدا نازل شد و آيه فوق را آورد.[3] در ادامه آيات گذشته داريم: «و يحفظوا فروجهم»؛ «و يحفظن فروجهن» و مردان فروج خود را حفظ کنند و زنان(هم) فروج خويش را حفظ کنند. که در اين جا منظور از فرج، عورت است و براي حفظ کنائي آن در فارسي کلمه«دامان» را به جاي آن مي گذاريم. در حديثي از امام صادق(ع) مي خوانيم: «کل آية في القرآن فيها ذکر الفروج فهي من الزنا الا هذه الاية فانها من النظر؛ هر آيه اي که در قرآن سخن از حفظ فروج مي گويد، منظور حفظ کردن از زنا است جز اين آيه که منظور از آن حفظ کردن از«نگاه» ديگران است.»[4] اگر انسان در دل- نه با زبان باور داشته باشد که خداوند بزرگ خيانت چشم او را مي داند و به تمام لحظات زندگي او در خلوت و آشکار، و در خواب و ياري آگاه است ديگر دچار لغزش و گناه مي شود. از حضرت علي(ع) سؤال شده چگونه انسان مي تواند جلو چشم خود را از نگاه حرام بگيرد؟ حضرت فرمود: «بالخمود تحت سلطان المطلع علي سترک؛ انسان در وقت گناه، توجه داشته باشد که او در تحت و قدرت قهار است و او از همه اسرارش آگاه است.»[5]
پس اين همان آيه مبارزه با چشم چراني است، چرا که خداوند در اين آيه مي فرمايد: (اي پيامبر) بگو به مؤمنين که چشم هاي خود را فرو گيرند. حالا از چه چيزي؟ بيان نشده است، بلکه دلالت بر عموم مي کند يعني از هر چيزي که نگاه کردن به آن حرام است. «غض» به معناي کوتاه کردن نگاه است نه اين که چشم را کاملاً ببندد که از راه رفتن بازبماند.[6]

4- نگاه دام شيطان

حضرت علي(ع) فرموده است: «العيون مصائد الشيطان؛ ديدگان انسان از دام هاي شيطان است.» اگر به چشم انسان«دام شيطان» گفته مي شود، براي اين است که شيطان به وسيله چشم، انسان را گرفتار مي کند و او را به فساد و انحراف مي کشاند و بر او مسلط مي شود. چشمي که نشانه قدرت خداوند است و از بزرگ ترين نعمت هاي الهي است به وسيله آن انسان به رشد و کمال نائل مي شود، اگر کنترل نگردد، در مسير فساد و جنايت قرار مي گيرد. چه بسا با يک نگاه آلوده انسان در دام شيطان مي افتد و موجبات سيه رويي خود را فراهم مي سازد.[7]

5- نگاه به زنان نامحرم

حضرت عيسي(ع) فرموده است: «اياکم و النظر الي المخدرات فانها بذر الشهوات و نبات الفسق؛ از نگاه کردن به زنان نامحرم بپرهيزيد، زيرا اين عمل سبب افشاندن بذر شهوت و رويش فسق مي گردد.» بسيار رخ مي دهد که شيطان براي نگاه کردن به زنان نامحرم، افراد را از راه هاي مختلف به گناه مي کشاند. از جمله اين که شيطان به او مي گويد: اين زن مثل خواهر تو است. نگاه تو به او مثل نگاه به خواهرت مي باشد. يک دفعه نگاه اشکال ندارد، شما نظر بدي نداري. بعلاوه اين خانم بايد خودش را بپوشاند، شما که نمي تواني چشمت را ببندي.

6- زني که چشمش به دنبال نامحرمي باشد

رسول خدا(ص) فرمود: «خشم خداوند سبحان نسبت به آن زن شوهرداري که ديده اش را به غير همسرش يا نامحرمي بدوزد، شديد مي شد چرا که اگر چنين کند خداوند همه اعمالش را بي نتيجه خواهد گذاشت. اگر بيگانه اي را به بستر شوهرش راه دهد، بر خداوند حق است که او را بعد از اين که در قبرش دچار عذاب کرد با آتش بسوزاند.»[8]

7- لذت و ثواب نگاه نکردن با نامحرم

امام صادق(ع) فرمود: «کسي که نگاهش به زن بيگانه اي افتد و براي اين که(نگاه نکند) و گناه نکند، ديده اش را به طرف آسمان کند يا آن را فرو ببندد، خداوند غيور در همان لحظه زني از حور العين به او تزويج نمايد.» امام خميني(ره) درباره حورالعين مي فرمايد: اين عالم ملک(دنيا) با همه عظمتي که دارد تنگ تر از آن است که يکي از حلّه ها(لباس هاي) بهشتي را در او بياورند و اين چشم هاي ما طاقت ديدن يک تار موي حورالعين را ندارد.

پي نوشت ها:
1- سوره نور، آيات 30 و 31.
2- ترجمه از تفسير نمونه، ج14، ص 435.
3- تفسير نمونه، ج14، ص 436.
4- تفسير نمونه، ج14.
5- ميزان الحکمه، ج10، ص 81.
6- تفسير نمونه، ج14، ص 436.
7- بهشت جوانان: ص 450.
8- وسائل الشيعه، ج14، ص 172.

نويسنده: مرضيه پور باقر مهنه
منبع: مدرسه علميه نرجس